Historycy sportu dysponują wiarygodnymi dowodami ,że narty jako środek transportu były znane już 4000 lat temu. Pochodzą one z Azji Środkowej (rejon Ałtaju), skąd rozpowszechniły się na inne obszary kuli ziemskiej za sprawą plemion koczowniczych przemieszczających się na wschód, w kierunku Mandżurii Cieśniny Beringa i Ameryki Północnej, w kierunku południowym, w stronę Kaukazu i Bałkanów, oraz północnym, na terytorium Skandynawii i Islandii. Do wieku XIX narty nie miały zastosowania , ani w Alpach, ani w innych masywach górskich i służyły do przemieszczania się w terenie płaskim lub średnio pofałdowanym. Początkowo w terenach górzystych używały ich oddziały wojskowe, wcześniej w Rosji i Norwegii, później w Austrii, Francji, Szwajcarii i północnych Włoszech. W Europie narciarstwo najbardziej przypadło do gustu Norwegom za sprawą położenia geograficznego i klimatu. Norwegowie byli również propagatorami narciarstwa na świecie: w Ameryce Północnej-Jon Thorsten Rue, a Bjerknes w Australii i Nowej Zelandii. Dużą rolę odegrał też Fridtjof Nansen, który w ciągu 39 dni w 1888 roku na nartach przemierzył Grenlandię. Wprowadził on do nart innowacje techniczne, które dały początek metalowym krawędziom ułatwiającym hamowanie i ześlizg. Prekursorami i teoretykami białego sportu na terenach silnie pofałdowanych był Niemiec Wilhelm Paulucke , Hannes Schneider , a przede wszystkim Czech Mathias Zdarsky, który osiedlił się w austriackiej miejscowości Lilienfeld .Dziś jest w tej miejscowości warte odwiedzenia muzeum narciarstwa. W Polsce wielkim propagatorami narciarstwa był słynny żeglarz i narciarz gen. Mariusz Zaruski oraz Stanisław Barabasz.
Barabasz jako pierwszy polski nowoczesny narciarz poruszał się na własnoręcznie wykonanych nartach w okolicach Jasła już w 1888 r. Po przeniesieniu się do Krakowa kontynuował on jazdę na nartach w okolicy Kopca Kościuszki, ale robił to tylko nocą, ponieważ, nie chciał wzbudzać ogólnej wesołości i narażać się na drwiny ze strony gapiów. Pod koniec XIX wieku Barabasz zamieszkał w Zakopanem, gdzie został Dyrektorem Szkoły Zawodowej Przemysłu Drzewnego ,którego uczniowie zaczęli wytwarzać pierwsze narty. W tym czasie Barabasz bezpłatnie nauczał jazdy na nartach wszystkich chętnych ,pod warunkiem ,że przekażą oni swoje umiejętności co najmniej jednej osobie.
W literaturze polskiej po raz pierwszy słowo „NARTAE” pojawiło się w dziele napisanym po łacinie pt. SARMATAE EUROPAE DESCRIPTO wydanym w Krakowie. Natomiast pierwszym Polakiem, który opisał jazdę na nartach był Jan Kopeć w 1796 r .Na terenach Polski pierwszy podręcznik narciarski, opisujący jazdę „telemarkiem” pt.” Na nartach skandynawskich” napisał w 1898 r. Józef Schneider.
Na terenach Polski już w 1907 r. powstało we Lwowie :Karpackie Towarzystwo Narciarzy a w Zakopanem Zakopiański Oddział Narciarzy Towarzystwa Tatrzańskiego –organizacje mające na celu propagowanie i rozwój narciarstwa na terenach górzystych. Pierwszy kurs narciarski dla przeszło 60-ciu uczestników zorganizowano w Zakopanem już w 1908r. W tym roku został wydany drukiem PODRĘCZNIK NARCIARSTWA WEDŁUG ZASAD ALPEJSKIEJ SZKOŁY JAZDY NA NARTACH opracowany przez Mariusza Zaruskiego i Henryka Bobkowskiego.
IZBA MUZEALNA
Muzeum Narciarstwa im. Stanisława Barabasza w Cieklinie
38-222 Cieklin tel. +48 13 479 19 19
www.muzeum-narciarstwa.pl
e-mail: muzeumnarciarstwa@op.pl